Osmanlı Mektepleri (Bir Modernleşme Çabası Olarak Osmanlı Eğitiminde Yeni Arayışlar)

Osmanlı eğitim geleneğinde medreseler din ve gelenek referanslarıyla muhafazakar değerleri, yeni mektepler ise pozitif bilim, deney ve gözleme dayalı bir eğitim anlayışını temsil etmiştir. Böylece medreselerde verilen dini eğitimden seküler eğitim anlayışına doğru bir geçiş gerçekleşmiş, bu kapsamda mektepler zihniyet, bilginin kaynakları, öğretim yöntemleri, öğretmen profili gibi birçok boyutta medreselerden farklı bir karakterle eğitim sistemi içindeki yerini almıştır. Pek çok açıdan Cumhuriyet döneminin öncüsü konumunda olan Osmanlı son dönemine ait bu okullar siyaset, hukuk, düşünce, sanat, teknik vb. alanlarda köklü değişimleri tetiklemiştir. Osmanlı toplumu, bu okullarla farklı fikir akımları, bilimsel bir paradigma ve öğretim usulleri ile tanışmış ve yeni bir aydın/münevver tipine sahip olmaya başlamıştır. Mektepler Osmanlı entelektüel hayatını köklü değişimlere uğratırken, aynı zamanda Cumhuriyeti kuran ilk kadroların yetişmesini sağlamış ve onların zihniyet dünyasının şekillenmesine etki etmiştir.